Jacqueline Erkemeij
“Je mag zijn wie je bent.” Dat is een belangrijke boodschap die Jacqueline Erkemeij-Lochtenbergh (42) mee wil geven als ervaringsdeskundige en autisme ambassadeur. Jezelf accepteren is voor sommigen een heel proces, weet zij uit eigen ervaring. Jacqueline is getrouwd met Tanja. Samen met haar vrouw en haar vier (aanplak)kinderen wonen zij in 's-Gravenzande.
Waar kom je vandaan?
Van origine ben ik afkomstig uit Utrecht. Maar ik ben in mijn leven talloze keren verhuisd. Sinds 2015 woon ik in 's-Gravenzande en dat is echt mijn veilige haven geworden. Het is ook zo'n leuke plek om te wonen!
Waarom zo vaak verhuisd?
Omdat het leven zo liep. Als kind ben ik al verschillende keren verhuisd. Mijn ouders scheidden toen ik jong was en mijn moeder hertrouwde met iemand die bij defensie werkte. In die functie is hij geregeld overgeplaatst, en ik moest dan natuurlijk mee. Zo heb ik bijvoorbeeld op drie verschillende basisscholen gezeten. De overgang van de ene naar de andere school verliep niet altijd even makkelijk. Toen ik van Utrecht naar Apeldoorn verhuisde bleek ik een flinke leerachterstand te hebben. Ik werd van één van de besten één van de slechtsten van de klas.
Dat zal niet gemakkelijk geweest zijn...
Nee. Mijn cito deed ik niet goed en met pijn en moeite lieten ze me naar de mavo gaan. Die heb ik met gemak gehaald en daarna ging ik de havo doen. Want mijn droom was om bij de politie te gaan werken. Het idee om dolfijnentrainer te worden had ik toen al uit mijn hoofd gezet (lacht).
En ben je politieagent geworden?
Nee. Ik blonk uit in de toetsen en in sportiviteit, maar uiteindelijk concludeerden ze dat ik 'te lief' was voor het vak. Achteraf weet ik nu dat mijn autisme daar een rol bij speelde, maar op dat moment stortte mijn wereld in. Ik heb je poosje achter de kassa gezeten en werkte voor interim managers bij Centraal Beheer (secretaresse) om mijn tijd te vullen en na te denken. Vervolgens ben ik drieënhalve maand naar Israël gegaan om daar in een kibboets te werken. Ik had me er nauwelijks psychisch op voorbereid en de aanblik van jongelui die met machinegeweren schokte me. Ik heb ook meegemaakt dat er een bomaanslag was op een markt waar ik net tevoren was geweest.
Dat is allemaal niet niks...
Het was in een bepaald opzicht mijn mooiste tijd, maar ook een moeilijke. Niet in de laatste plaats omdat ik daar voor het eerst verliefd werd op een meisje. Ik wist niet wat me overkwam. Ik had vijf jaar een relatie met een man gehad, en had dit 'niet achter mezelf gezocht.'
Je vond het niet normaal?
Op dat moment ontdekte ik dat ik zelf vol vooroordelen zit. Ik was het er niet mee eens. Mijn ouders hadden het er eveneens moeilijk mee. Er ontstond verwijdering. Ik heb echt een paar rotjaren gehad. Ben een paar keer in elkaar geslagen en het kostte me indertijd bijna mijn stageplek bij de kinderopvang. Het leerde me wel dat je seksuele geaardheid echt geen keuze is. Het is een gegeven. De enige keuze die je hebt is hoe je er mee omgaat. Ik heb mijzelf met vallen en opstaan geaccepteerd. Maar ik ben pas echt tot mijn recht gekomen in dit gezin en in mijn relatie met Tanja.
Kwam het goed tussen jou en je ouders?
Uiteindelijk wel. Toen één van mijn zussen overleed veranderde mijn band met hen. Zeker die met mijn moeder werd hechter. Ze is een paar jaar later zelf overleden en ik draag een tatoeage om mijn vinger als herinnering aan haar en onze band.
Ging je wel in de kinderopvang werken?
Ja. Met veel moeite ben ik er toch gekomen. Heb daar een aantal jaren gewerkt, maar mijn directeur vond dat ik niet voldoende tot mijn recht kwam, dus mede op zijn aanraden ben ik de kinderpsychiatrie in gegaan. Toen ontdekte ik dat die politiekeuring er flink naast gezeten had, want ik moest daar situaties aangaan die vergelijkbaar waren met wat de politie soms meemaakt. Toch vond ik het na zeven jaar genoeg geweest, want je moet niet te lang in de psychiatrie werken vind ik. Ik heb vervolgens verschillende banen gehad. Bij een arbeidsongeschiktheidsverzekeraar, als nurse consultant, in de salessupport. Nationaal, internationaal... Verschillende opleidingen daarvoor gedaan. Tot ik op een gegeven moment crashte. Het werd allemaal teveel. Ik belandde op de IC. Het kostte me alles: mijn werk, relatie, huis... Het dwong me om goed na te denken over mezelf.
En wat ontdekte je?
Ik heb altijd wel het gevoel gehad dat ik 'anders' was. Toen ik ontdekte dat ik op vrouwen viel dacht ik eerst 'oh, dat is het.' Maar er werd ook vaak tegen mij gezegd: 'jij denkt anders'. Ik ben snel over- en onderprikkeld (weet ik nu). Mijn SPV dacht aan autisme. Ik verwierp dat idee meteen. Ik had alle vooroordelen over autisme zelf ook. Maar in de diagnostische fase leerde ik wat autisme echt is. En het liet me zien hoe schandalig weinig ik daarover geleerd had in de psychiatrie.
Uiteindelijk viel het kwartje wel?
Er viel een kwartjesrègen! Op mijn 35e werd ik gediagnosticeerd met het Syndroom van Asperger. Toen kon ik met terugwerkende kracht alles gaan verwerken. Ik ben opgevoed met 'de schijn ophouden'. Niet laten merken als er iets is of wat je eigenlijk denkt. Dat is heel moeilijk voor mij, want dat voelt onecht. Ik ben best rigide. Ik heb het liefst een voorspelbaar leven en hou van structuur. Dat heeft ook voordelen trouwens. In ons gezin, waar zowel mijn vrouw als drie kinderen autisme dan wel AD(H)D hebben, werkt dat heel goed.
Hoe slaagde je er in je leven weer op te bouwen?
Je moet door, je hebt weinig keus. Niet dat het makkelijker werd. Ik werd grotendeels afgekeurd voor werk en kreeg een WIA uitkering. Daar ben ik echt maanden ziek van geweest, en nog steeds is dat een issue. Mensen kijken echt op je neer als je een uitkering hebt, en instanties nemen je niet meer serieus als werknemer. Je wordt niet meer gezien als iemand met kwaliteiten, maar als nutteloos, ongeschikt, of erger. Die ervaring neem ik mee in mijn werk als autisme ambassadeur. Daarin focus ik me juist op de werkgevers en werknemersrelatie van mensen met autisme. Ik ben op het diepste van het diepste punt geweest en ben van daaruit weer opgeklommen. En heb ontdekt dat die clichés kloppen: je kunt pas van anderen houden als je van jezelf houdt. Daar begint het. Je moet het met jezelf kunnen redden.
Hoe ben je in het Westland beland?
Door Tanja. We ontmoetten elkaar via een forum voor vrouwen met autisme. Zij zat op dat moment nog volop in de fase van aanvaarding na de diagnose. Ze vertelde dat ze in Monster woonde. Ik dacht dat ik in de maling genomen werd en heb echt gegoogeld of die plaats wel bestond! Tegen mijn verstand in werden we verliefd op elkaar. Binnen anderhalve maand verhuisde ik naar het Westland. En daar heb ik geen spijt van. Het leven met dit gezin heeft me meer geleerd en gegeven dan ik in al die jaren daarvoor had.
Wat dan?
Ik leerde de moederrol die ik nooit had gekozen. Dat je niet op alles invloed hebt, en dat het oké is als je dingen niet weet. Een andere belangrijke les is dat de wereld echt niet bezig is met wie ik ben. En dat geeft ontspanning. Opnieuw: het gaat er vooral om dat je jezelf accepteert.
Dat draag je ook uit bij Klimkoord...
Ik ben bij Klimkoord betrokken geraakt toen ik zelf begeleiding nodig had. De gemeente had me uitgenodigd voor een 'keukentafelgesprek'. Rare term. Ik dacht nog (half) serieus: 'we hebben geen keukentafel. Moeten we er dan één kopen?' Klimkoord hielp ons tijdens de diagnose van onze kinderen, dus ik had geregeld contact en wilde ik graag betrokken raken. Daar kreeg ik de kans voor. Eerst met hand- en spandiensten, nu als ervaringsdeskundige en autisme ambassadeur. Destigmatisering, acceptatie, integratie van mensen met autisme. Dat vind ik heel mooi om te doen. Er is nog heel veel in te halen en te bereiken op dat vlak!
