Luc Zwinkels
Hout kent weinig geheimen voor restaurator, meubelmaker en houtbewerker Luc Zwinkels (54). In zijn werkplaats restaureert de ambachtsman antieke meubelstukken, maar hij creëert zelf ook nieuwe werkstukken. “Ik doe wat ik leuk vind.” Luc is getrouwd met Mirjan en woont in De Lier. Samen hebben zij drie kinderen.
Van wie ben jij er één?
Ik ben een Zwinkels uit De Lier. Op twee jaar van mijn leven na, waarvan ik er één in Australië en één in Seedorf doorbracht, heb ik daar altijd gewoond. Ik ben de middelste van vijf kinderen. Zowel mijn vader als mijn moeder komen uit een tuindersfamilie, maar mijn vader zelf heeft vooral in de handel en de kassenbouw gezeten. We waren ook allemaal creatief thuis. Mijn vader zat regelmatig in de schuur hout te snijden en te draaien.
Je hebt het dus van geen vreemde...
De creativiteit niet. Maar het heeft best wel even geduurd voor ik me ook met hout ging bezighouden. Als jongere was ik meer aan het sleutelen aan fietsen, en op avontuur bij de scouting. Toen de verkenners in De Lier werden opgericht ben ik daar meteen lid van geworden en dat ben ik vele jaren gebleven, als verkenner en als leiding. Ik ben wel een buitenmens. Ik had in die tijd ook geen goed idee wat ik wilde. Ik dacht een beetje aan de handel. Na De Bron in De Lier ging ik naar de havo. Een hele algemene opleiding. Ik haalde mijn examen net niet; ik kreeg een 'her', maar daar zag ik geen heil in. Ik koos ervoor om naar de middelbare tuinbouwschool te gaan. Als ik mijn havo had gehad had ik maar twee jaar gehoeven, maar ik wilde juist alle jaren meekrijgen. Ik heb het er reuze naar mijn zin gehad. Het was heel praktisch, met ook veel ruimte voor techniek, zoals lassen en motortechniek.
Een andere droom van mij was naar Australië gaan, en in 1984 kon ik als stage twee maanden daar aan de slag. Ik heb vervolgens er nog een maand aan vastgeplakt. Ik kon daar ook aan het werk bij mijn oom, die daar een tuindersbedrijf had. Na terugkomst in Nederland heb ik de tuinbouwschool afgemaakt en een poos in de tuin gewerkt. Vervolgens moest ik in dienst. Die bracht ik door in Duitsland. Een van de twee jaar dat ik niet in De Lier woonde.
En het andere jaar?
Dat was nog een jaar in Australië. Ik vond het daar zo interessant dat ik graag terug wilde. Inmiddels had ik Mirjan leren kennen, en ineens waren we daar sámen. We hebben er rondgereisd en gewerkt. Vervolgens kregen we, terwijl we nog daar waren, de kans om een huis te kopen in De Lier. Alles van daaruit geregeld en na terugkomst was het huis in aanbouw. Ik ging eerst werken in de kasverwarming, maar dat was niet echt mijn ding. Daarna aan de slag bij Revaho. Watertechniek en irrigatie. Dat was veel leuker. Ik heb daar ruim tien jaar gewerkt. Een aantal keer in Israël geweest, want daar lopen ze echt voorop op dat gebied. Maar toen begon het toch te kriebelen. Ik wilde iets voor mezelf. Liefst iets met mijn handen. En zo ben ik voorzichtigjes met houtbewerking begonnen. En dat raakte me steeds meer.
Toen besloot je er maar je beroep van te maken?
Nou, daar ging wel de nodige tijd overheen hoor. Ik ontmoette op een gegeven moment een antiekhandelaar en begon hem een beetje te helpen met klusjes. “Dit is leuk en interessant”, vond ik. Toen ben ik er helemaal ingesprongen. Ik deed achtereenvolgens een opleiding aan het Hout- en Meubileringscollege in Rotterdam, de opleiding conservatie & restauratie aan de Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen en tenslotte de bedrijfsopleiding restauratie in Tongeren. En haalde mijn middenstandsdiploma. En dat alles in de avonduren.
Je sprong er inderdaad vol in...
Als ik iets doe wil ik het goed doen. In Nederland zijn er eigenlijk maar weinig opleidingsmogelijkheden op dit gebied. Vandaar dat ik naar België ging. Je moet echt meer weten en kunnen als je een goede restaurator wil zijn. Je moet goed thuis zijn in kunstgeschiedenis en stijlenleer, en van hoe zo'n object tot stand kwam. Wat gebruikten ze voor materialen? Welke gereedschappen? Welke methoden?
Ik werk met allerlei materialen; glas, metaal, stof, leer... noem maar op. Maar tot een zekere hoogte. Als het te specifiek in een ander vakgebied valt besteed ik het liever uit aan een andere vakman, want uiteindelijk is hout mijn specialiteit. Op zijn beurt schakelt zo'n collega me dan weer in als hij met ingewikkelde houtklussen zit. Zo helpen we elkaar.
Ik neem aan dat je ook niet met standaard houtlijm en moderne lak aan de slag gaat...
Je probeert altijd de authenticiteit te bewaren. In feite doe ik meer aan conserveren dan aan restaureren. Daar zit verschil tussen. Bij conservering wil je behouden wat er is, en erger verval voorkomen. Restaureren is dingen terugbrengen in een eerdere staat, maar daarbij moet je altijd nadenken: tot wèlke staat? Er wordt veel overgerestaureerd.
Maar er is ook veel voor te zeggen om de de tand des tijds zichtbaar te laten blijven. Het is altijd balanceren tussen een oude en nieuwe 'look'. Soms kan ik daarbij ook gewoon gebruik maken van moderne technieken, maar soms ook niet. Zo gebruik ik bij antieke meubelen beenderlijm en geen houtlijm. En ik smeer op een 19e-eeuwse stoel geen moderne lak, maar bijvoorbeeld politoer.
Poliwatte?
Politoeren. Dat is een oude methode waarbij je gebruik maakt van schellak. Een product van luizen dat je vervolgens oplost in alcohol en daarna in laagjes aanbrengt. Zo breng je laagje voor laagje meer glans aan.
Dat lijkt me een hele klus...
Afhankelijk van de glans die je wilt bereiken heeft een object soms wel 100 of 150 laagjes. Ja, dat is arbeidsintensief, maar tegelijkertijd zie je echt het verschil met er gewoon een laklaag overheen kwasten. Politoer laat het hout echt léven.
Zit je niet een beetje in een nichemarkt?
Ja, maar toch vind ik er nog altijd werk in. Ik volg de regeltjes der kunst. Er wordt, sorry dat ik het zeg, vaak ook heel wat aangeklooid. Je moet echt weten wat je doet. Restauratiewerk is niet iets dat je van de ene op de andere dag kan doen. Het is heel goed observeren en geduld hebben. Je moet oefenen en er naam in maken. Dat is een lange weg geweest. Ik ben heel klein begonnen. Gewoon opdrachtjes aannemen. En daar je best voor doen. Ik ging vaak bij collega houtbewerkers vragen hoe zij nu bepaalde dingen deden. Zo kwam ik ook in contact met Martin Koene, meester-meubelmaker in Vlaardingen.
Van hem heb ik ook het meubelmaken geleerd. Naast meubels en dergelijke hebben we ook heel veel interieurs mogen restaureren, in Delft, Den Haag, Leiden... Er zijn echt zoveel bijzondere plekken en wat is het dan mooi dat je er aan mag bijdragen om dat te behouden. Martin en ik hebben jaren samengewerkt, maar uiteindelijk was ik zover dat ik helemaal zelfstandig mijn eigen atelier wilde runnen. Die plek vond ik in het Westland.
Je noemt jezelf Lucas Carpinus...
Lucas is mijn doopnaam. Carpinus betekent 'haagbeuk'. 'Mijn' boom volgens de Keltische boomkalender. Het is een harde, duurzame houtsoort.
Je maakt ook nieuwe en moderne meubels...
Ik doe wat ik leuk vind. En dat kan dus ook modern werk zijn. Ik maak bijvoorbeeld speciaal passende tafels of andere meubelstukken. Altijd eenmalig, altijd uniek. Als ik er maar op de één of andere manier mijn ei in kwijt kan.
Je hebt ook een bijzondere bank gecreëerd...
Ja, de WoodCruise onder de naam MySuncruiser. Martin noemde dat mijn 'meesterstuk' Het is een ronde, automatisch draaiende lounge- en zonnebank voor buiten in de tuin. Helemaal rondom met hout afgewerkt, en zoals we in ons vak zeggen: rondwerk is strontwerk. Moeilijk te maken. Maar het resultaat smaakt naar meer. Het is handwerk en kunst. We zijn het nu in meerdere varianten aan het promoten, ook in andere materialen. En ik heb nog wel meer ideeën in het verlengde hiervan. Die moeten nog worden uitgewerkt. Restaureren doe ik graag. Maar creëren, dat is ook prachtig!
