Gemeente staat voor grote uitdagingen

Nissewaard - Nederlandse gemeenten kampen met structurele financiële uitdagingen. Verdere verschraling van gemeentelijke voorzieningen ligt op de loer, terwijl de uitdagingen veel groter worden. 

Dit blijkt uit de Benchmark Nederlandse gemeenten van BDO Accountants & Adviseurs. Hierin is de financiële gezondheid van alle 355 gemeenten beoordeeld op basis van de jaarrekeningen over 2020, met als resultaat een financiële ranking van alle gemeenten, verdeeld naar inwoneraantal. Daarnaast zijn de begrotingen voor 2022 geanalyseerd.

Gestegen op ranglijst
De verschillen tussen de gemeenten zijn enorm. Een op de drie sloot 2020 af met een tekort. Nissewaard staat er gelukkig goed voor. In het overzicht van vergelijkbare gemeenten staat Nissewaard op een 13e plaats. Dat is een flinke stijging ten opzicht van 2019, toen de gemeente een 47e plaats behaalde bij de financiële stresstest. In 2018 stond de gemeente op een 34e plaats. ‘Uiteraard zijn we er trots op dat we hoog in de ranking staan met een rapportcijfer 9’, zegt wethouder financiën, Martijn Hamerslag. ‘Dit is wat mij betreft een compliment ook aan de college en raad voor een stabiel financieel beleid. Waarbij zonder verhoging van belastingen het huishoudboekje van de gemeente op orde is gebracht.’

Compensatie
Dat 2020 voor veel gemeenten financieel gezien geen slecht jaar was, kwam door incidentele voordelen. Veel gemeenten hebben net als Nissewaard de Eneco aandelen verkocht. Ook was er een aanvullende bijdrage voor jeugdzorg en heeft het Rijk voor een groot deel de gemaakte onkosten vanwege corona gecompenseerd.

Sociaal domein
De gemeentelijke financiën blijven onder druk staan door de tekorten in het sociaal domein. De totale uitgaven stegen mede door de geïntroduceerde Tozo uitkering voor zelfstandige ondernemers vanwege de coronacrisis. Per inwoner stegen in 2020 de kosten tot 1.669 euro, terwijl dat in 2019 nog 1.493 euro per inwoner was, aldus de berekening van BDO.

Aanbevelingen
BDO doet gemeenten een aantal aanbevelingen. ‘De financiële situatie van een gemeente vraagt om een lange termijn visie en een structureel gezond financieel beleid. De resultaten van 2020 zijn sterk beïnvloed door extra rijksbijdragen voor jeugdzorg, compensatie van de effecten van corona en uitgestelde investeringen. Maar gemeenten hebben behoefte aan een langetermijnvisie en stabiliteit vanuit het landelijke overheidsbeleid. We zitten kort na de presentatie van het regeerakkoord en de gemeenteraadsverkiezingen staan bijna voor de deur. Het is belangrijker dan ooit om het komende jaar het vertrouwen tussen rijk en gemeenten te herstellen en andere vormen van samenwerken en financieren te ontwikkelen. Daarbij is meer behoefte aan sturing op basis van vertrouwen, en minder op basis van controle. Met de energietransitie, woningbouw opgaven, stijgende zorgkosten (jeugd), de digitale transformatie en de coronacrisis zijn de uitdagingen van gemeenten groter dan ooit.’

Jeugdzorg
Een van de grootste uitdagingen zit in de korting op de jeugdzorg. Uit het regeerakkoord blijkt dat het kabinet arbitrage afspraken naast zich neerlegt en de gemeente ziet een korting van maar liefst 30% op het jeugdzorgbudget opdoemen. En de hulpvraag stijgt, nu o.a. door de coronamaatregelen veel jongeren psychisch in de problemen komen. ‘Ik onderschrijf volledig de noodzaak om de korting door het kabinet van tafel te krijgen’, zegt wethouder Wouter Struijk. ‘Landelijk spreken wij als gemeente met de VNG en zij gaan zich daar ook hard voor maken. Het kabinet houdt zich niet aan de uitkomst van de arbitragezaak en dat is onacceptabel.’

Herverdeling pakt negatief uit
‘De gemeente onderschrijft de conclusies vanuit de Benchmark’, vult wethouder Hamerslag aan. ‘Om de financiële uitdagingen van de toekomst aan te kunnen zoals de kosten van de energietransitie, de tekorten op de jeugdhulp en de grote vervangingsopgave in een voormalige groeistad als Spijkenisse zijn er transparante en betrouwbare afspraken nodig met het Rijk. Die zijn er nu niet, is de conclusie van nagenoeg alle gemeenten en dat wordt ondersteunt door de uitspraken van de ROB (Raad van Openbaar Bestuur), een onafhankelijke overheidsinstantie. Die heeft geconcludeerd dat de gemeente te weinig inkomsten verkrijgen voor het uitvoeren van de jeugdzorg en er sprake is van een onstabiele en onevenwicht uitkering van het gemeentefonds. De nieuwe herverdeling van de gemeentelijke inkomsten pakken zeer negatief uit voor de gemeente Nissewaard waarbij de ROB heeft vastgesteld dat dit onvoldoende onderbouwd en transparant is. Alle gemeenten in Nederland hebben zich solidair verklaard en gesteld dat de koek groter moet als dit nieuwe verdeelstelsel wordt ingevoerd.’