Open Monumentendag Maria Rust: leerkrachten en leerlingen

Op 12 en 13 september vond de 34e Open Monumentendag plaats, met als thema: ‘leermo(nu)ment’. Van elk monument valt iets te leren, zeker van de grafmonumenten van meesters, juffen en leerlingen. 

Vandaar dat de werkgroep Maria Rust (onderdeel van de Historische Vereniging Westelijk Voorne) op 12 september aandacht schonk aan de leerkrachten en leerlingen die op deze begraafplaats zijn begraven.

Leerlingen en onderwijzers 
Rechts van het oorlogsmonument staat een informatiebord. Dat vertelt van de 1661 jongens en meisjes (tot en met tien jaar) die hier in de periode van 1829 tot 1959 begraven zijn, in totaal 40% van alle personen op Maria Rust. Deze kinderen kregen met name links voorin een graf, in het kindervak, maar ook verderop staan grafmonumenten voor kinderen. Velen zijn overleden voordat ze oud genoeg waren om naar school te gaan. Twee leerlingen zijn dit jaar in het nieuws geweest: Maria Juliana Stolk en Maaike van Rietschoten, die op 4 maart 1943 omkwamen bij het bombardement op de meisjesvakschool in Brielle.

Ook drie onderwijzers en drie onderwijzeressen hebben hier hun laatste rustplaats gevonden. Van vier van hen is geen grafsteen over, maar wel van meester Goudswaard (1853-1932) en van mevrouw Rachella Henderietta Bijlaard-Reijerkerk (1840-1915). Juffrouw Bijlaard was handwerkjuffrouw, een van de eerste onderwijzeressen in het dorp. Zij kwam in 1881 op school, nadat in 1878 ‘Nuttige Handwerken’ een officieel schoolvak was geworden.

Onthulling 
De werkgroep Maria Rust wilde graag een replica van de kapotte tekstplaat voor haar nu anonieme grafsteen laten maken, want herstel van de oude plaat was onmogelijk. Niet goedkoop, want letters hakken is vakwerk. Korrie Korevaart, lid van de werkgroep: ‘Martin Timmerman leverde de marmeren plaat en letterhakster Christine Kortland ging aan het werk. De stichting Het Zuster Visser Fonds en het Deltaport Donatiefonds gaven een subsidie en zo komt haar naam weer op het grafmonument.’

De directeur van basisschool De Zeewinde, Dennis de Kruif, onthulde afgelopen weekend het gerestaureerde graf, bijgestaan door wethouder Wilbert Borgonjen (onderwijs).

Dennis de Kruif gaf in zijn toespraak aan, eerst niet geweten te hebben, dat er op Maria Rust drie onderwijzers en drie onderwijzeressen begraven liggen: 'De meeste mensen zullen ook maar één onderwijzer van vroeger kennen, namelijk Leendert Goudswaard. Van hem staat er bij Stuifakkers een prachtig standbeeld. Het graf van de familie Goudswaard is zo ongeveer het mooiste van Maria Rust, dus hem ziet niemand over het hoofd. Wat de drie onderwijzeressen betreft, zij zijn allemaal uit de tijd van meester Goudswaard, dus rond 1900. Mensen die hier een wandeling maken, zullen hun graven echter niet vinden. Twee hebben geen grafsteen meer en eentje was anoniem, want haar naam was niet meer te lezen. Deze juf Bijlaard was een van de eerste onderwijzeressen in Rockanje. Ook al was ze 'maar' handwerkjuffrouw, zoals wij nu al snel zullen denken, ze deed heel belangrijk werk. De werkgroep Maria Rust wil de schooljuffrouwen een keer de aandacht geven die ze verdienen. Daarom heeft de werkgroep zich ingespannen om een nieuwe tekstplaat voor het graf van juf Bijlaard te laten maken.'

Hardop vroeg Dennis de Kruif zich af of hij na 100 jaar en als man zijnde nog verwantschap voelt? 'Ja, ik kan me voorstellen dat zij net als ik hetzelfde plezier putte uit het contact met kinderen in ontwikkeling, die je letterlijk wijzer kunt maken en die daardoor beter uitgerust de maatschappij ingaan. Dat geldt nog steeds en het is ook in 2020 nog even fascinerend om dat proces als leerkracht van dichtbij mee te maken.'

Fotografie: Wil van Balen